Karayollarında; jandarma, polis ve trafik zabıtasına yardımcı olmak amacıyla sürücülerin trafik kurallarına uyup uymadığını kontrol eden görevlilere Fahri Trafik Müfettişi denmektedir. Karayolları Trafik Kanunu’nun 1997 yılının Eylül ayında yapılan düzenlemesiyle birlikte, Fahri Trafik Müfettişleri adı altında belli şartları taşıyan kişiler trafik ihlallerini denetlemek amacıyla görevlendirilmeye başlanmıştır.
Fahri Müfettiş Nasıl Olunur?
Fahri trafik müfettişi olabilmek için bazı şartların sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar şu şekildedir:
- C. vatandaşı olmak,
- En az 40 yaşında olmak,
- Eğitim düzeyi en az yüksekokul düzeyinde olmalı,
- En az 10 yıllık sürücü belgesi olmalı,
- Hiçbir şekilde asli kusurlu olarak ölümlü ya da yaralamalı trafik kazasına sebep vermemiş olmak,
- Başvuru tarihinden önceki 5 yıllık dönemde 100 ceza puanı uygulaması neticesinde sürücü belgesini kaybetmemiş olmak,
- Kamu hizmetlerinden yasaklanmamış olmak,
- Ağır hapis ya da 6 aydan çok hapis cezası almamış olmak,
- Affa uğramış olsa dahi devletin kimliğine karşı suç işlememiş olmak,
- Taksirli suçlar dışında zimmet, ihtiras, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, dini kötüye kullanma, kaçakçılık, resmi ihalelere ve alım satım işlerine fesat karıştırma, devlet sırlarını başkalarıyla paylaşma, yüz kızartıcı ya da onur kırıcı suçlardan hükümlü olmamak.
Bu şartları taşıyan kişiler fahri trafik müfettişi olmak için başvuru yapabilirler.
FAHRİ TRAFİK MÜFETTİŞ BAŞVURU
Karayolları yönetmeliğindeki şartlara uyan kişiler;
- 2 adet vesikalık fotoğraf
- İkametgah belgesi
- Sabıka kaydı belgesi
- Öğrenim belgesi ve
- Fahri trafik müfettişi olma dilekçesi gibi belgeleri hazırlayarak ikamet ettikleri valiliğe bizzat teslim etmelidirler.
Yapılan başvuruların ve belgelerin incelenmesi Valilik tarafından yapılmaktadır. İncelemeler ve değerlendirmeler olumlu sonuçlanırsa başvuru dilekçesi ve belgeler İçişleri Bakanlığı’na gönderilir. Bakanlığın da onaylaması halinde müracaat sahiplerine “Fahri Trafik Müfettişi Kimlik Belgesi” verilir.
FAHRİ TRAFİK MÜFETTİŞLERİ CEZA KESEBİLİR Mİ?
Anayasa Mahkemesi’nin 2013/43 sayılı kararına göre fahri trafik müfettişleri ceza kesebilir. Bu durum tamamen yasaldır. Ancak müfettişler araçları durduramazlar, sürücülerden ehliyet gibi belgeler isteyemezler ve evrak denetimi yapamazlar.
Müfettişler tamamen adil ve tarafsız olmalıdırlar. Keyfi bir şekilde ceza yazmaları mümkün değildir. Aksi takdirde yasaya göre açıkça suç işlemiş sayılırlar. Böyle bir durum olması halinde, 2 aydan 6 aya kadar hafif hapis cezasına çarptırılırlar ve tüm yetkileri ellerinden alınır.
Mobeselerin (mobil elektronik sistem entegrasyonu) ve elektronik sistem uygulamalarının yetersiz kaldığı durumlarda ya da kamera bulunmayan yerlerde hız kontrolü ve kırmızı ışık ihlali gibi trafik suçlarının tespiti, fahri trafik müfettişleri sayesinde daha da kolaylaşmıştır. Resmi kaynaklara göre her yıl 7 bin ila 8 bin kişi trafik kazalarında hayatını kaybetmektedir. 20 binden fazla fahri trafik müfettişi görev yapmaktadır ancak bu sayı her yıl daha çok artmaktadır.
Gönüllülük esasına göre çalışan müfettişlerin en çok ceza bildirimi yaptığı konu kırmızı ışık ihlalidir. Kırmızı ışık ihlalinin yanı sıra trafiği olumsuz etkileyecek biçimde şerit değiştirmek, ters yola çıkmak, kavşaklarda dönüş kurallarını hiçe saymak, park yasağı yapmak, güvenlik takip mesafesine uymamak ve gerekmediği halde korna çalmak gibi hallerde ceza kesebilirler.
FAHRİ TRAFİK MÜFETTİŞLERİNİN MAAŞI NE KADAR?
Fahri trafik müfettişleri maaş almazlar. Karayolları Trafik Kanunu’nda bu hizmetin bedeli ücretsiz olarak tanımlanmıştır.